PORADNIK DOBORU SZCZELIW

Rodzaje i właściwości szczeliw dławnicowych

Dławnice na szczeliwo miękkie są wciąż popularnym sposobem uszczelniania urządzeń w ruchu obrotowym. Przez wieki, szczeliwo było po prostu nasyconym smarem sznurem umieszczonym pomiędzy korpusem a obracającym się wałem pompy. Zaletą tego rozwiązania jest prostota budowy, stopniowe sygnalizowanie zużycia powiększającym się przeciekiem, a przede wszystkim możliwość regulacji w dowolnym czasie, bez konieczności przerywania pracy urządzenia. Podstawą tego rozwiązania jest wymienny pakiet pierścieni ze szczeliwa plecionego. Różnorodność typów szczeliw dławnicowych może być przytłaczająca, większość dostawców oferuje ich nawet kilkadziesiąt rodzajów. Z pozoru można uznać to za "przerost formy nad treścią" ale biorąc pod uwagę, że szczeliwo powinno być zoptymalizowane w oparciu o kilka głównych kryteriów doboru, to taka różnorodność szczeliwa może być nawet uzasadniona. Dostępność rozwiązań w tym zakresie jest bardzo szeroka. Większość dostawców zapewnia natychmiastowe dostawy w całym przekroju rozmiarów i typów szczeliwa. W tych okolicznościach narzucają się pytania: Jakie znaczenie mają zastosowane materiały i sploty? Jakie są zamienniki tych materiałów? Które rozwiązanie będzie optymalne i ekonomiczne?

Podstawowe komponenty

Największe znaczenie dla konstrukcji szczeliw ma tylko pięć podstawowych komponentów, są to: włókna naturalne, grafit, PTFE, aramid i włókna węglowe. Materiały te pokrywają ponad 90% zapotrzebowania rynku. Każdy z tych materiałów posiada charakterystyczne cechy, które predestynują go do określonych aplikacji. Kolejnym zagadnieniem są impregnaty, ich zadaniem jest zamknięcie porów, zmniejszenie tarcia, poprawienie odprowadzania ciepła i właściwości ślizgowych. Najbardziej efektywne impregnaty to dyspersja PTFE i grafit, który może występować w różnej formie, jako grafit płatkowy lub gotowe dyspersje. Inne popularne ale nie tak efektywne impregnaty to typowe środki smarne, jak oleje czy wazelina.

Włókna naturalne

Bawełna, ramia, len i konopie to naturalne włókna roślinne, tradycyjnie używane w uszczelnieniach dławnicowych. Ich ważną cechą jest to, iż pod wpływem temperatury nie ulegają stopieniu a tylko powolnemu zwęglaniu co zabezpiecza uszczelnienie przed ryzykiem nagłej awarii. Najpopularniejszym rozwiązaniem jest szczeliwo bawełniane z grafitem, który poprawia znacznie właściwości ślizgowe i odprowadzanie ciepa. Również dobrym rozwiązaniem jest połączenie włókien rami z impregnacją PTFE. Dzięki temu możemy uzyskać doskonałe właściwości mechaniczne, odporność na zużycie cierne, a zarazem elastyczność i niskie tarcie. Niestety, rozwiązania na bazie włókien naturalnych łatwo ulegają wpływom czynników biologicznych i chemicznych.

Parametry operacyjne: T_max 120°C / pH 5 - 9 / V_L 6 m/s

Cechy charakterystyczne: materiał naturalny i ekologiczny o niskich kosztach pozyskania i utylizacji.

Obszary zastosowań: Szczeliwo z włókien naturalnych najczęściej jest stosowane do wody czystej, w pompach obiegowych, solankach, gdzie temperatura jest ograniczona i nie występuje znaczne ryzyko wpływów chemicznych, w szczególności są to pompy oraz kompresory z pierścieniem wodnym, uszczelnienia wałów napędowych łodzi, turbin hydroelektrowni.

Grafit elastyczny

Grafit elastyczny jest to interkalowany i ekspandowany termicznie krystaliczny grafit naturalny. Proces ekspansji sprawia, iż płatki grafitu stają się miękkie i elastyczne, a uzyskany w ten sposób materiał dziedziczy najlepsze cechy prekursora, jak: wysoką odporność termiczną i chemiczną, przewodność i właściwości samosmarujące. Proces ekspansji grafitu, przekształca go w idealny materiał do zastosowań w technice uszczelnień. Szczeliwo wykonane z grafitu jest całkowicie odporne na szoki cieplne i ryzyko przegrzania, gwarantuje niskie tarcie w każdych warunkach, nawet po zaniku płynnego filmu smarującego i zużyciu innych dodatków smarujących.
Parametry operacyjne: T_max 450°C  /  pH 0 - 14  /  V_L 40 m/s
Cechy charakterystyczne: wysoka odporność termiczna, samosmarowność i niskie tarcie.
Obszary zastosowań: Grafit najlepiej sprawdza się w uszczelnieniach dynamicznych pomp wirowych do wody, związków ropopochodnych i innych chemikaliów, zwłaszcza w warunkach wysokich prędkości obrotowych i wysokich ciśnień. Grafit stanowi też podstawę konstrukcji uszczelnień do armatury energetycznej w zakresie wysokich ciśnień i temperatur.

PTFE ekspandowany

PTFE jest tworzywem o najwyższej odporności chemicznej, wśród materiałów powszechnie wykorzystywanych w technice. Posiada przy tym wysoką odporność termiczną i szczególnie niski współczynnik tarcia. Do produkcji materiałów uszczelniających stosuje się dwa rodzaje PTFE: w wersji białej, o wysokiej czystości oraz w wersji czarnej, modyfikowanej grafitem. Czysty, biały PTFE jest przeznaczony do aplikacji higienicznych, posiada aprobatę FDA i atest jakości zdrowotnej UE 10/2011. PTFE z grafitem zapewnia lepsze warunki ślizgowe i lepsze odprowadzanie ciepła, dzięki czemu gwarantuje dłuższą żywotność i może być stosowany w wyższym zakresie zarówno ciśnień, jak i prędkości wału.Parametry operacyjne: T_max 260°C  /  pH 0 - 14  /  V_L 15 m/s z grafitem 25 m/s
Cechy charakterystyczne: wysoka odporność chemiczna, niskie tarcie i łatwy montaż.
Obszary zastosowań: Uszczelnienia dławnicowe pomp, nurników mikserów w przemyśle chemicznym, farmaceutycznym i spożywczym. W przypadku PTFE grafitowanego, jest to szczeliwo uniwersalne o bardzo szerokim spektrum zastosowań, jednak z wyjątkiem cieczy silnie zanieczyszczonych, ściernych lub łatwo krystalizujących.

Włókna aramidowe

Włókna węglowe

Włókno węglowe to czarne, lekkie włókno o dużej wytrzymałości. Jest odporne na wysokie temperatury, tarcie i wpływy chemiczne, co ma kluczowe znaczenie w konstrukcji uszczelnień dynamicznych. Właściwości włókna węglowego są podobne do grafitu, ale dzięki strukturze włóknistej jest ono bardziej wytrzymałe i łatwe do splatania. Z powodzeniem materiał ten wytrzymuje 900°C w środowisku redukcyjnym, dlatego mimo wysokich kosztów, cały czas zyskuje na znaczeniu w technice uszczelnień.
Parametry operacyjne: T_max 600°C  /  pH 0 - 14  /  V_L 20 m/s
Cechy charakterystyczne: wysoka odporność termiczna i wytrzymałość mechaniczna.
Obszary zastosowań: Naprawy i serwis armatury przemysłowej i energetycznej, szczególnie pierścienie zamykające pakietów z pre-formowanych pierścieni grafitowych GDR. Szczeliwo z włókna węglowego niezbędne jest w procesach chemicznych przy wysokich temperaturach i do uszczelniania pomp mediów chemicznych o silnym oddziaływaniu dynamicznym.

Impregnaty

Szczeliwa produkuje się przez splatanie materiałów włóknistych i w ten sposób uzyskuje się elastyczność a zarazem wytrzymałość. Włókna w szczeliwach są naturalnie porowate i w dużym stopniu przepuszczalne. W celu ich uszczelnienia dodaje się różnego rodzaju środki impregnujące. Ponadto, impregnaty mają także na celu zmniejszenie tarcia, poprawę odprowadzania ciepła, zmiękczenie włókien i ułatwienie montażu. Tradycyjne impregnaty to łój, oleje i smary, ale stosuje się je tylko w ekonomicznych szczeliwach z włókien naturalnych. Najbardziej efektywne impregnaty to dyspersje na bazie PTFE i grafitu. Dodatek grafitu zapewnia niskie tarcie w krytycznych warunkach nawet do 600°C, zwiększa przewodność i znacznie usprawnia odprowadzanie ciepła ze strefy tarcia. Dyspersja PTFE gwarantuje utrzymanie niskiego tarcia w długim czasie w temperaturach do 300°C, ponadto PTFE może utrzymać sterylność i nie powoduje ryzyka zabarwień.

Rodzaje splotów

Szczeliwa plecione są w formie profili kwadratowych z wielu pojedynczych wątków, może to być nawet 36 pasemek przędzy. Najczęściej są to szczeliwa jednorodne ale również stosuje się sploty hybrydowe oraz różnego rodzaju rdzenie i wzmocnienia metalowe lub aramidowe.

Szczeliwa jednorodne

Jednorodne profile kwadratowe produkuje się już od 3 mm do 50 mm z tolerancją ±10%, Dla małych przekrojów do 6 mm stosuje się splot dwupasmowy, dla 8 - 10 mm trójpasmowy, powyżej 12 mm czteropasmowy. Większe profile, powyżej 20 mm wykonuje się metodą kilku oplotów. Wykonuje się również sploty trapezowe i prostokątne pod specjalne potrzeby zamawiających. Sploty trapezowe - adaptatywne mają na celu skompensowanie profilu po uformowaniu szczeliwa w pierścienie.

Szczeliwa hybrydowe 

Szczeliwa hybrydowe plecie się z co najmniej dwóch rodzajów materiału. Najczęściej są to materiały, które wzmacniają szczeliwo lub nadają im nowe funkcjonalności. Występuje kilka rodzajów splotów hybrydowych, są to: naroża, zebra, drabinkowy i dwustronny. Splot hybrydowy jest szczególnie ważny dla szczeliw aramidowych, które powinny być połączone z miękkim materiałem obniżającym tarcie.

Szczeliwa z rdzeniem

Popularnym rozwiązaniem w przypadku szczeliw do pokryw i włazów jest dodanie rdzenia elastomerowego MVQ. Ułatwia to układanie się szczeliwa i powoduje radykalny wzrost elastyczności. W przypadku szczeliw do pomp wirowych o dużych prędkościach stosuje się rdzenie grafitowe, które zabezpieczają szczeliwo przed przegrzaniem i poprawiają rozpraszanie ciepła ze strefy tarcia.

Szczeliwa ze zbrojeniem metalowym

Specjalną klasę stanowią szczeliwa grafitowe ze wzmocnieniami metalowymi przeznaczone do armatury energetycznej, które stanowią alternatywę do standardowych uszczelnień z pierścieni GDR (Graphite Die-formed Rings). Stosuje się zwykle lekkie zbrojenia w postaci drutów ze stopów wysokoniklowych ale także występuje specjalna przędza grafitowa w oplocie z siatki metalowej GTR. To drugie rozwiązanie jest zalecane szczególnie na pierścienia zamykające w wysłużonych zaworach, gdzie luzy i niedokładności przekraczają założone normy. Szczeliwa z dodatkiem zbrojeń metalowych przeznaczone są wyłącznie do zaworów i uszczelnień spoczynkowych.

Główne kryteria doboru

Wybór właściwego rodzaju szczeliwa ma kluczowy wpływ na pewność i długość pracy uszczelnienia. Istnieją cztery główne kryteria doboru szczeliwa, są to: temperatura, ciśnienie w układzie przepływu, rodzaj medium i pH, prędkość liniowa wału. Szczeliwo jest zaprojektowane do promieniowej kompensacji szczeliny na obracającym wale, w ten sposób kontroluje się wyciek medium i zapobiega utracie płynów procesowych i co za tym idzie szkodliwej emisji do środowiska. Ponadto należy wziąć pod uwagę możliwość wzajemnej interferencji tych wielkości i nieliniowość pewnych zjawisk tribologicznych. Jak choćby wpływ prędkości i ciśnienia na wzrost temperatury albo dodatni temperaturowy współczynnik tarcia dla większości materiałów.

Temperatura Tmax

W przypadku szczeliwa dławnicowego maksymalna temperatura pracy T_max ma podstawowe znaczenie dla doboru właściwego materiału. Temperatura medium nie jest tożsama z temperaturą pracy, gdyż na skutek tarcia dławnica pracuje w wyższej temperaturze. Przyjmuje się margines bezpieczeństwa, przynajmniej na poziomie 50°C. Dobrym rozwiązaniem jest stosowanie materiałów odpornych na zapiekanie się, opartych na graficie i włóknach węglowych. Kwestia temperatury może być także rozwiązana konstrukcyjnie, przez dodatkowy system przepłukiwania lub chłodzenia uszczelnienia. Nie zmienia to jednak faktu, że dobór szczeliwa pod względem odporności termicznej ma kluczowe znaczenie a jego pominięcie może prowadzić do natychmiastowej awarii uszczelnienia.

Ciśnienie i współczynnik pV

Miękka struktura materiału uszczelniającego nie ulega degradacji pod wpływem tylko jednego czynnika jakim jest ciśnienie. W uszczelnieniach dynamicznych, którymi są uszczelnienia dławnicowe pomp i zaworów, zużycie szczeliwa zwykle następuje na skutek tarcia. Tarcie to jest wynikiem jednoczesnego działania ruchu i ciśnienia w szczelinie roboczej. Z pewnym przybliżeniem możemy przyjąć, iż szybkość zużywania się uszczelnienia dynamicznego jest wprost proporcjonalna do iloczynu prędkości liniowej V_L i ciśnienia medium p a odwrotnie proporcjonalna do pewnego współczynnika obciążenia dynamicznego pV, charakterystycznego dla danego materiału. Współczynnik pV to iloczyn ciśnienia i prędkości liniowej, które mogą jednocześnie wystąpić przy zachowaniu oczekiwanego czasu pracy uszczelnienia. Parametr pV charakteryzuje materiały pod względem odporności na ścieranie i zasadniczo nie określa dopuszczalnych zakresów ciśnienia, które zależą w dużym stopniu od konstrukcji samych dławnic, ale wskazuje, przy jakich ciśnieniach i prędkościach wału materiał uszczelniający zachowa porównywalną trwałość. Dlatego przy ocenie przydatności szczeliwa do zastosowań dynamicznych, dobrze jest porównywać współczynniki obciążenia dynamicznego - pV a nie tylko dopuszczalne ciśnienia robocze. 

Rodzaj medium i poziom pH

Szczeliwo może ulec degradacji na skutek chemicznego oddziaływania medium. Jak wiemy materiały z włókna, a szczególnie z włókna naturalnego ulegają szybkiej degradacji pod wpływem żrących płynów, czyli w środowisku kwasowym lub zasadowym. Dlatego określenie zakresu pH na jakie będzie narażone uszczelnienie jest kluczowe dla jego trwałości. Dobrą praktyką jest stosowanie materiałów o odporności w pełnym zakresie pH 0 - 14, wyklucza to włókna naturalne ale i tak pozostawia sporą przestrzeń materiałów do wyboru i gwarantuje duży margines bezpieczeństwa.

Prędkość wału VL

Ruch wału powoduje zużycie szczeliwa przez ścieranie, ale ruch i tarcie również powoduje wzrost temperatury, który wpływa na jego degradację. Zjawiska te nasilają się wraz ze wzrostem prędkości wału, dlatego parametr V_L ma kluczowe znaczenie dla określenia warunków pracy szczeliwa. Ciepło tarcia powstaje, gdy uszczelnienie jest dociskane do powierzchni wirującego wału lub tulei ochronnej. Wyższa dopuszczalna prędkość liniowa V_L szczeliwa wynika z jego niższego współczynnika tarcia i dobrej impregnacji a także z wyższej odporności termicznej samego szczeliwa. W przypadku szczeliwa przeznaczonego do zaworów, parametr V_L nie ma większego znaczenia, natomiast w pompach, szczególnie wirowych, jest kluczowy dla trwałości uszczelnienia. Można przyjąć, iż szczeliwa dławnicowe przeznaczone do pomp wirowych powinny spełniać warunek prędkości liniowej V_L na poziomie 15 m/s.

Kryteria drugorzędne

Nie są to wszystkie kryteria, które należy rozważyć przed dokonaniem wyboru odpowiedniego szczeliwa. Pozostają jeszcze ważne kwestie do rozważenia związane ze stanem i konstrukcją urządzeń, które będziemy uszczelniać, warunki higieniczne, ryzyko zanieczyszczenia medium oraz kwestie ekonomiczne.

Stan urządzeń

Należy zwrócić uwagę na wszelkie niedociągnięcia części mechanicznych. Najczęstszym problemem jest zużycie tulei i bicie wałka, ale również trzeba skontrolować dławicę pod względem stanu powierzchni i korozji. Stan i gładkość powierzchni tulei ma kluczowe znaczenie dla prawidłowej pracy szczeliwa i powoduje, że zadowalającą szczelność można uzyskać już przy mniejszych naciskach dławika, co ma kluczowy wpływ na poziom tarcia w szczelinie roboczej, temperaturę i szybkość zużywania się szczeliwa.

System przepłukiwania

Istotnym zagadnieniem w doborze szczeliwa jest również sama konstrukcja dławnicy, jak obecność pierścieni rozstawczych, systemów przepłukiwania, chłodzenia lub systemów cieczy zaporowej. Systemy te pozwalają chronić uszczelnienie przed wnikaniem cząstek ściernych, obniżyć tarcie i temperaturę i w efekcie tego kilkukrotnie wydłużyć żywotność uszczelnienia. Zastosowanie szczeliwa o wyższych parametrach pozwala też zaoszczędzić znaczną ilość wody zużywanej do przepłukiwania w tych systemach. Dławnice z pierścieniem rozstawczym mogą nawet pracować bezwyciekowo pod warunkiem odpowiedniego dobrania ciśnienia pośredniego i zastosowania szczeliwa grafitowego od strony atmosferycznej.

Warunki higieniczne

Woda pitna, kosmetyki, żywność, farby, pulpa celulozowa. Wysokie normy sanitarne w przemyśle spożywczym, farmaceutycznych i kosmetycznym zawężają bardzo krąg materiałów dopuszczonych do stosowania w uszczelnieniach. Ogólnie można przyjąć, iż podstawową wskazówką są wytyczne FDA która dopuszcza stosowanie szczeliwa z PTFE i aramidu w aplikacjach higienicznych ale na rynku europejskim obowiązuje rozporządzenie EU 10/2011, które wymaga szczegółowych badań laboratoryjnych migracji do płynów modelowych dla każdego typu materiału z osobna. Inną kwestią jest zagadnienie ryzyka zabarwienia, jak przy produkcji papieru czy farb i lakierów. W tych przypadkach należy unikać stosowania uszczelnień na bazie grafitu, włókien węglowych oraz szczeliwa impregnowanego grafitem, smarem, łojem itp.

Kwestie ekonomiczne

Różnorodność materiałów sprawia, że różnice cen szczeliw mogą być bardzo duże. Szczeliwo z włókien aramidowych może być wielokrotnie droższe od sznura konopnego nasyconego smarem ale to pierwsze rozwiązanie zazwyczaj zapewnia wielokrotnie dłuższą eksploatację i w efekcie jest bardziej ekonomiczne. Niewątpliwie, właściwy dobór szczeliwa zapewnia sukces, ale należy również posiadać własne doświadczenie jak sprawdzają się poszczególne rozwiązania w danej aplikacji. Niekoniecznie droższy materiał zagwarantuje dłuższą pracę uszczelnienia, podstawą jest przeprowadzenie praktycznej próby. Na pewno w kalkulacjach należy uwzględnić koszty przestoju i wymiany szczeliwa, które niejednokrotnie mogą przewyższyć koszt zakupu nawet najdroższego szczeliwa.

Inne czynniki optymalizacji

Rodzaj i specyfika aplikacji

Przy wyborze szczeliwa a właściwie dla optymalizacji tego wyboru, należy wziąć pod uwagę rodzaj aplikacji. W tym przypadku należy rozważyć specyficzne warunki pracy urządzeń, jak: wysoka prędkość wału w pompach wirowych, duża powierzchnia tarcia w pompach tłokowych, wysokie ciśnienie w zaworach lub duże naprężenia promieniowe w mikserach. Nie ma uniwersalnego materiału uszczelniającego, to specyficzne cechy budowy szczeliwa predestynują go do określonych aplikacji, jak na przykład obecność wzmocnień metalowych w szczeliwach zaworowych lub wzmocnień aramidowych w szczeliwach do mediów ściernych. W kartach technicznych podane są parametry eksploatacyjne z uwzględnieniem specyfiki danej aplikacji, pozwala to szybko ocenić jakie szczeliwo w jakich zastosowaniach powinno sprawdzić się najlepiej.

Jakość materiałów bazowych 

Oferta szczeliw dławnicowych jest bardzo szeroka, wiele pozycji z tej oferty ma swoje zamienniki a ceny z pozoru tego samego materiału mogą się znacznie różnić. Sytuacja ta jest spowodowana nie tylko różnicą kosztów produkcji i sprzedaży. Z pozoru te same materiały a raczej te same włókna mogą się diametralnie różnić strukturą wewnętrzną co będzie miało wpływ na osiągi i przydatność wykonanych z nich uszczelnień. Problem ten dotyczy szczególnie drogich włókien. Włókno węglowe to bardzo pojemny termin i mogą pod tym mianem występować zarówno zaawansowane włókna o wysokiej wytrzymałości i odporności termicznej jak i zwęglone włókna akrylowe, których wytrzymałość nie koniecznie przekracza poziom włókien naturalnych. Niewątpliwie należy kierować się jakością i wydajnością materiałów. Ta prosta zasada pozwala ograniczyć ryzyko i oszczędzać środki. Mimo, iż trzeba ponieść wyższy koszt początkowy związany z zakupem lepszego materiału, później oszczędzamy na jego eksploatacji. Ale największa korzyść polega na ograniczeniu ryzyka awarii. Jak wiemy, operacja wymiany szczeliwa, to wyłączenie urządzenia z ruchu co wiąże się z dużo wyższymi kosztami aniżeli koszt zakupu samego szczeliwa.

Najczęściej stosowane rodzaje szczeliw

Mimo bardzo szerokiej oferty, większość dostawców oferuje przynajmniej 20 do 30 rodzajów szczeliw, tak naprawdę znaczenie rynkowe ma tylko kilka z nich. Szukając optymalnego rozwiązania, najpierw należy rozważyć te najczęściej wykorzystywane, w myśl zasady Pareto 80/20, że tylko 20% badanych obiektów wpływa aż na 80% zasobów. W naszym przypadku te 20% to tylko 6 typów, które w ocenie ilościowej pokrywają ponad 80% zapotrzebowania na szczeliwa wysokosprawne.

Grafopak GRA 450

Szczeliwo z elastycznego grafitu z dodatkiem włókien nośnych i inhibitora. Jest to typowe szczeliwo do zastosowań dynamicznych, świetne warunki ślizgowe, dobra przewodność cieplna, wysoka odporność na temperatury i wpływy chemiczne. Szczeliwo grafitowe gwarantuje niezawodność i dobre efekty ekonomiczne ale wymaga starannego montażu i dobrego stanu urządzeń. Grafopak GRA 450 ma największy udział w rynku szczeliw, jest to ponad 30% wszystkich aplikacji.

Tefapak PUR 200

Szczeliwo w kolorze białym wykonane z PTFE o wysokiej czystości. Materiał ten, może nie posiada tak dobrych właściwości ślizgowych jak grafitowane PTFE ale za to jest neutralny, nie powoduje ryzyka zabarwienia a przede wszystkim zapewnia warunki higieniczne. Tefapak PUR 200 posiada aprobatę FDA i atest jakości zdrowotnej UE 10/2011 oraz jest najpopularniejszym ze szczeliw w zastosowaniach higienicznych z udziałem w rynku wynoszącym około 20%.

Tefapak GRF 260

Szczeliwo wykonane z grafitowanego PTFE. Materiał ten łączy w sobie wszystkie najlepsze cechy materiału uszczelniającego do zastosowań dynamicznych, jak niskie tarcie, elastyczność, odporność w najbardziej pożądanych zakresach, łatwość i pewność montażu. Tefapak GRF 260 to najbardziej uniwersalny a zarazem łatwy w użyciu sznur uszczelniający, z udziałem w rynku na poziomie 15%.

Grafopak IGP 600

Szczeliwo z grafitu ekspandowanego o wysokiej czystości, zbrojone drutem inkonelowym oraz wyposażone w system anody protektorowej. Szczeliwo to, właściwie jest kompozytem metalowo-grafitowym o strukturze odpornej na jednoczesne działanie wysokich ciśnień i temperatur. Szczeliwo Grafopak IGP 600 jest wykorzystywane wyłącznie do wykonywania uszczelnień w armaturze energetycznej, dlatego jego udział w rynku wszystkich szczeliw nie przekracza 8%.

Arampak AP 300

Szczeliwo plecione z ciągłych włókien aramidowych o charakterystycznym żółtym kolorze. Szczeliwo AP 300 impregnowane jest dyspersją PTFE w celu uszczelnienia porów, zmniejszenia tarcia i poprawy elastyczności. Włókno aramidowe charakteryzuje się szczególnie wysoką wytrzymałością mechaniczną, co skutkuje doskonałą odpornością na ścieranie. Udział rynkowy szczeliwa aramidowego wynosi około 8%.

Arampak ZG 320

Szczeliwo hybrydowe, plecione z aramidu i grafitowanego PTFE o charakterystycznym żółto-czarnym wzorze zebra. Arampak ZG a także XG, AG, DG i XP to specjalna klasa szczeliw o wysokiej odporności na media ścierne i silnie zanieczyszczone. Hybrydowy splot aramidu z PTFE poprawia właściwości ślizgowe, elastyczność i odprowadzanie ciepła, zachowując jednocześnie wysoką wytrzymałość. Szczeliwo Arampak ZG 320 posiada udział rynkowy na poziomie 6% ale uwzględniając również inne sploty hybrydowe aramidu do mediów ściernych, ten udział wzrasta do ponad 12%.